Comparison is the chief of joy

Heel letterlijk vertaald betekent dit: ‘Vergelijken is de dief van vreugde’. Met andere woorden: als je je vergelijkt met anderen, dan vergaat de lol in datgene wat je doet je maar al te makkelijk.

Als je ziet dan een ander iets heeft bereikt dat jij ook wel zou willen bereiken, als je minder ver voelt dan dan een ander, of als je ziet dat iemand anders een betere baan heeft gekregen dan jij, dat iemand anders meer verdient, in een mooier huis of in een betere buurt woont – dan is het verleidelijk om je met een ander te vergelijken. Redenen te over om je heen, als je eenmaal  in de vergelijkingsmodus zit.

De standaardzinnetjes

Het kan mij gebeuren als ik het werk zie van sommige schilders. Ik bewonder hun werk zo zeer, dat mijn eigen werk er in mijn ogen wel erg schril bij afsteekt. Zij zijn op een punt aangeland waar ik ook wel zou willen zijn! Als ik niet uitkijk dan laat ik me ontmoedigen, en denk ik dingen als:

• Dat talent heb ik niet
• Zo ver zal ik nooit komen
• Zij hebben wel een groot atelier en ik niet
• Zij zijn veel eerder begonnen – het is nu te laat om te kunnen komen waar ik wil.

Etcetera. Misschien herken je dit. Als je denkt aan iets wat jij graag zou willen doen – een boek schrijven, een eigen bedrijf opzetten, een bepaalde omslag in je leven maken –  en je vergelijkt je wel eens met anderen, dan weet je precies wat ik bedoel. Dan herken je vast de standaardzinnetjes die in jouw hoofd gaan afdraaien als je iets of iemand ziet die verder is dan jij, of de dingen beter doet dan jij.

Alle lol gaat eraf

Maar: je vergelijken met anderen heeft een hoge prijs. Als je eenmaal aan het vergelijken bent geslagen, dan verlies je maar al te makkelijk het plezier in datgene wat je doet.

Terwijl je het eerst nog gewoon heerlijk vond om met je onderwerp bezig te zijn waarover je een boek wilt schrijven, gedreven aantekeningen maakte, en enthousiast de eerste alineas schreef, verwordt de activiteit die je zo’n vreugde verschafte in iets kaals en schraals – alle lol gaat eraf.

Terwijl je het eerst nog gewoon verrukkelijk vond om met kleuren te spelen, de verf op je vingers te voelen, het schilderij zich te zien ontvouwen volgens een volkomen natuurlijk creatief proces, brokkelt het plezier onder je handen af. Het schilderen wordt een doodse bedoening: je bent meer bezig met redden wat er te redden valt, maar het wordt nooit zo mooi als je zou willen.

Terwijl je eerst vol enthousiasme droomde over je ideeën om een nieuwe richting in te slaan in je leven: misschien een andere baan, misschien een eigen onderneming – vergaat bij het vergelijken met een ander je de lol en het vertrouwen. Het gaat jou vast niet lukken, je hebt het tij niet mee, je bent al veel te oud, en bovendien: ben je eigenlijk wel voldoende gekwalificeerd? Die anderen hebben het allemaal beter voor elkaar.

Hoe kun genezen van deze vergelijkingsziekte?

Je kunt je weg terugvinden naar de ‘joy’, de pure vreugde van het creëren door heel bewust weer terug te keren naar het proces. Van moment tot moment. Maak je los van de conceptuele wereld van de verhalen in je hoofd over de perfectie van de anderen en de imperfectie van jezelf – of deze verhalen nu ‘waar’ zijn of niet. En keer terug naar de zintuiglijke, creatieve wereld die altijd alleen maar ‘Nu’ is.

Voel de verf die nu aan je vingers zit, kies de kleuren die zich nu aan je opdringen.
Duik in de woorden die je wilt schrijven, verdiep je in het verhaal dat je wilt vertellen.
En droom over wat je werkelijk wilt, en zet telkens kleine, logische en levensechte stappen op het pad van wens naar werkelijkheid.

Helemaal van jou

Als je dat steeds weer doet – telkens weer, stap voor stap, ‘nu-moment’ na ‘nu-moment’, dan zal daar uiteindelijk een bepaalde uitkomst, een bepaald product uitkomen. Dan zul je iets bereiken (net als die andere mensen, die jij nu van een afstandje zo bewondert, en waar je je mee vergelijkt).

Maar datgene wat je bereikt zal dan helemaal van jou zijn. Het had niet anders kunnen zijn, want jij hebt het stap voor stap vormgegeven.

Het is misschien wel heel anders dan je had verwacht, want omdat het van het ene sprankelende nu-moment aan het andere levensechte nu-moment aan elkaar hangt komt het beste in je boven. En dat is misschien wel vele malen beter dan je kan voorstellen als je in de ‘vergelijkingsstand’ staat.

Eén stromend geheel

En nogmaals: omdat het proces van het doen zo wezenlijk is geworden is het totaal vervlochten geraakt met het eindresultaat dat je bereikt. Je ziet datgene wat je bereikt niet meer als een ‘ding’ dat losgezongen is van het dagelijkse creatieve ‘doen’.

Het is één stromend geheel, het proces leidt tot het product, en het product beïnvloed hoe je het proces vormgeeft. Je ervaart direct dat jij nooit datgene had kunnen maken of doen wat een ander maakt of doet.

En dat hoeft ook niet, want je duikt zo diep in je eigen creëren, dat je ook niets anders zou willen. Er is als vanzelf overvloed – dus waarom zou je nog iets willen hebben wat een ander heeft? Het vergelijken lost zich als het ware vanzelf op.

En het mooie is: dit hoeft niet voor eens en altijd. De kans bestaat dat de ‘thief of joy’ zomaar weer een keer binnensluipt. Misschien de volgende seconde alweer! Dat is niet erg. Elk ‘nu-moment’ is precies het perfecte moment om weer opnieuw te beginnen. Laat die dief de ‘joy’ maar stelen. Maakt niks uit.

‘Joy’ is namelijk elk moment weer in overvloed beschikbaar.

Heb een heel fijne dag!

Simone