Veel mensen hebben wel eens gehoord van familie-, loopbaan- of organisatieopstellingen, en vragen zich af, hoe een opstelling er in de praktijk uit kan zien. Hieronder geef ik een voorbeeld van een voorbeeld van een loopbaanopstelling in een groepssetting. (foto www.flickr.com, fotograaf: Ennor)

Een deelnemer heeft een knellende vraag waar hij helderheid over wil krijgen. De coach stelt verduidelijkende vragen, waarbij hij of zij vooral duidelijkheid wil krijgen over het systeem, waarbinnen de vraag zich afspeelt. Bijvoorbeeld: de vraagsteller vind het moeilijk om zijn eigen weg te vinden in zijn werk: zijn carrière dobbert maar voort, en er zit geen lijn in. Momenteel overweegt hij om te solliciteren op een andere functie in een ander bedrijf. Diep in zijn hart zou hij zelfstandig ondernemer willen worden, maar de stap daarnaar toe is groot. Moet hij nu solliciteren op die nieuwe functie of toch proberen zelfstandig te worden?

Vervolgens vraagt de coach aan de vraagsteller of hij iemand uit de groep van overige deelnemers wil aanwijzen die wat hem betreft personen of zaken mag representeren die voor de vraag van belang zijn.

Als deze deelnemers toestemming geven om representant te zijn, zet de vraagsteller op uitnodiging van de coach de representanten intuïtief op de goede plek in de ruimte. In ons voorbeeld komt uit de vragen die de coach stelt, dat de vader een rol lijkt te spelen in het carrièreverloop van de vraagsteller. De vader wordt daarom opgesteld als belangrijke representant. Daarnaast wordt ‘mijn huidige baan’, ‘de nieuwe functie’ en ‘het zelfstandig ondernemerschap’ opgesteld.  
Als iedereen en alles op zijn plek staat, ervaart de cliënt dat de opstelling ‘klopt’ met de knellende situatie waarmee hij of zij worstelt. Het feit dat de opstelling klopt met de huidige situatie wordt niet rationeel geanalyseerd, maar intuïtief, lichamelijk aangevoeld. Het ‘buikgevoel’ van de cliënt geeft aan dat de opstelling overeenkomt met de huidige, problematische situatie. Alleen al het op zo’n manier opstellen van het probleem kan de cliënt op een diep niveau inzicht in de situatie geven.

Vervolgens kan de begeleider vragen stellen aan de representanten, die daarop antwoorden. Het bijzondere van opstellingen is dat representanten vaak, zonder daar hun best voor te moeten doen, en zonder dat ze de betreffende personen kennen, als het ware ‘in de huid van’ de gerepresenteerde kunnen kruipen. Ze kunnen uitspraken doen die voor de vraagsteller kloppen met de persoon die, of het item dat ze representeren, en die heel betekenisvol en verhelderend kunnen zijn. Steeds duidelijker wordt waar in de opstelling de knelpunten liggen, waar de spanning zich ophoopt, en waar de energie niet stroomt. In ons voorbeeld wordt bijvoorbeeld duidelijk, dat de vraagsteller zich niet door zijn vader gesteund en erkend voelt in zijn kwaliteiten. . De vader wordt opgesteld met zijn gezicht afgewend, ongeïnteresseerd. De huidige functie staat dicht bij hem, en de nieuwe functie wordt op tamelijk grote afstand opgesteld, maar wel binnen zijn gezichtsveld. Het zelfstandig ondernemerschap zet hij heel ver weg. Door de vragen die de coach stelt en doordat iedereen zich bewust wordt van wat hij ervaart vindt een herordening van de opstelling plaats. Dit kan in het proces meerdere malen gebeuren. Uiteindelijk ontstaat een opstelling waarin  het antwoord ligt dat de vraagsteller zocht.  In deze opstelling kan de kracht en energie wel stromen, en is ontwikkeling weer mogelijk. In ons voorbeeld: De vader wordt achter de vraagsteller opgesteld. Dit geeft hem kracht en energie. De nieuwe functie is veel dichterbij gekomen, en in een rechte lijn daarachter staat, veel dichterbij, het ondernemerschap. Hem wordt plotseling duidelijk dat de nieuwe functie hem in staat zal stellen die dingen te leren, die hij in zijn toekomstige eigen bedrijf nodig zal hebben. De nieuwe functie wordt een noodzakelijke tussenstap, naar de toekomst die hij het liefst wil. De cliënt ervaart nieuwe inspiratie, en ziet allerlei mogelijkheden die hij voorheen niet zag. Vaak worden nog enkele bekrachtigende, symbolische zinnen uitgesproken, die een diepe ontroering of ontspanning bij de vraagsteller kunnen bewerkstelligen, en het gevoel van herwonnen ademruimte bevestigen. Het effect van een opstelling is vaak dat de vraagsteller inzicht krijgt in de richting waarin hij of zij zich dient te begeven, en waar de ontwikkelingskansen liggen. De ervaring van kracht en ruimte en ‘lucht’ kan nog lang doorwerken.

Daarnaast heeft het symbolisch oplossen van problemen tijdens de opstelling effect op de rest van het systeem. Je bent natuurlijk zelf onderdeel van het systeem: als jij verandert, blijft het systeem niet hetzelfde. Daarmee worden patronen vaak doorbroken. 

Spreekt het bovenstaande je aan, en zou je ook eens mee willen doen aan een opstelling?

Coach Carla Plas en ik geven 1 oktober a.s. een workshop loopbaanopstellingen. Klik hier voor meer informatie.

Wij hebben samen ook een uitgebreid artikel geschreven over loopbaanopstellingen, dat je hier kunt lezen. Ook heb ik een video gemaakt (voor het eerst in mijn leven) over opstellingen.

{youtube}qIPde9x-3nQ{/youtube}