Focussen is een door de psychotherapeut Eugene Gendlin ontwikkelde lichaamsgerichte manier van naar innerlijke signalen leren luisteren. Met behulp van deze methode kun je op diepere manier dan alleen met je hoofd met je persoonlijke vraagstukken en keuzemomenten leren omgaan.

Veel mensen hebben wel eens meegemaakt, dat ze een verkeerde beslissing hadden genomen, en achteraf beseften: ik wist eigenlijk al dat ik het niet moest doen. Ergens wisten ze bijvoorbeeld al dat de baan die ze accepteerden niet wezenlijk bij hen paste. Op het moment dat het van belang was, konden ze die intu?eve kennis, die ergens al aanwezig was, echter niet aanspreken.

Focussen is een methode die je kan helpen om te leren luisteren naar dit vage gevoel. Het kan je helpen om moeilijke beslissingen te nemen op basis van meer dan alleen je verstand.

Focussen begint met gewone lichamelijke ervaringen. Iedereen herkent ze wel: een vaag gevoel van een knoop in je buik, een spanning op je borst, een nauwelijks thuis te brengen gevoel van onbehagen. In de terminologie van focussen heet zon lichamelijke ervaring een felt sense.

Normaal gesproken doen we niet zoveel met dit soort lastige gevoelens. Ze voelen niet prettig, dus we negeren ze meestal. Bij focussen maak je de omgekeerde beweging: je probeert juist te luisteren naar het gevoel, en naar wat het je te zeggen heeft.

Een focusproces gaat heel in het kort zo:

• Stap 1: Je brengt je aandacht naar binnen in je lichaam, met name in je keel, borst en buik. Je probeert niet geforceerd een gevoel op te roepen. Het is eerder, dat je heel rustig en vriendelijk een gevoel de kans geeft om zich te tonen.
• Stap 2: Als je een gevoel tegenkomt, laat je dat innerlijk merken door het gevoel als het ware te begroeten. Daarna beschrijf je het, of geef je het een naam. In het begin kan het een beetje vreemd of geforceerd voelen om Hallo, kramp in mijn buik of iets dergelijks te zeggen. De ervaring leert dat alleen al het erkennen van het gevoel voor een ontspanning kan zorgen. Het gevoel is vaak lang ontkend en weggestopt. Het geeft opluchting om het de ruimte te geven.
• Stap 3: Je gaat als het ware bij het gevoel zitten, met het doel het beter te leren kennen. Je probeert te voelen of de naam die je het gevoel in eerste instantie hebt gegeven ook blijft kloppen met de ervaringen in je lijf. Wees niet verbaasd als er allerlei op het eerste oor wonderlijke beschrijvingen naar voren komen! Vaak zijn ze uiterst precies, en brengen ze al meteen meer helderheid over hetgeen er aan de hand is.
• Stap 4: Met behoedzame vragen kun je kijken of je meer te weten kunt komen over het gevoel. De bedoeling is niet om zo snel mogelijk het probleem dat met het gevoel te maken heeft op te gaan lossen. De bedoeling is dat het gevoel zich kan laten zien zoals het is. Juist door deze open houding is het mogelijk om ook diepere lagen van het gevoelsleven aan het licht te laten komen. Zo kan er bijvoorbeeld onder kwaadheid angst liggen, en onder angst verdriet. Als je goed luistert naar wat je lichamelijke gevoelens je te vertellen hebben over wat er zich diep in je afspeelt, wordt vaak vanzelf duidelijker wat je in praktische zin zou kunnen doen om recht te doen aan deze gevoelens.
• Stap 5: Als het voldoende geweest is, rond je behoedzaam de focussessie af. Ga na of het gevoel voldoende gehoord is, of dat je in een latere fase nog terug moet komen om het proces af te ronden.

Dit is een zeer summiere samenvatting van het focusproces. Een complete beschrijving kun je vinden in de uitstekende handleiding van Ann Weiser Cornell (zie hieronder)

Het mooie van focussen is dat het een vaardigheid is die iedereen kan leren. Je hebt er in principe geen therapeut bij nodig. Wel kan een therapeut het focusproces vergemakkelijken of verdiepen, en je helpen om met een meer aanvaardende houding naar jezelf te leren luisteren.

Ann Weiser Cornell: De kracht van focussen luisteren naar je lijf kan je leven veranderen 1998, De Toorts, Haarlem.