Onlangs heb ik een boek herlezen dat mij al een jaar of twintig bezig houdt. Het gaat over creativiteit. Over iets scheppen, en hoe je dat voor elkaar krijgt, tegen alle negatieve stemmetjes in je hoofd in. Het boek heet The Artist’s Way, van Julia Cameron.

Cameron is van origine scenarioschrijfster, maar door een reeks toevalligheden begon ze amateur- en professionele schrijvers, schilders, musici, dansers, poëten en andere kunstenaars die vastgelopen waren in hun werk te helpen om hun creativiteit weer te laten stromen.

Ik weet nog dat dit boek me zo’n twintig jaar geleden al raakte. Een van Julia Cameron’s vooronderstellingen is namelijk dat iedereen creatief is. Iedereen is een ‘scheppend schepsel’. Iedereen is geschapen om zelf ook weer te creëren. Dat gegeven raken we in de loop van onze jeugd meestal kwijt. Waar we in de kleuterklas nog ongeremd alles kunnen tekenen, durven we aan het eind van de middelbare school nauwelijks meer een tekening te maken, omdat we zogenaamd ‘niet kunnen tekenen’.

Morning Pages
Julia Cameron’s methode om het creatieve proces weer op gang te brengen bestaat uit een aantal eenvoudige ‘hulpmiddelen’. Haar eerste hulpmiddel is wat zij noemt de Morning Pages. Je neemt een schrift en ’s ochtends nadat je wakker bent geworden schrijf je drie pagina’s gewoon met de hand vol. Je zet je gedachten op papier. Je stopt niet tussendoor met schrijven om na te denken, maar je gooit gewoon op papier wat er in je hoofd zit, zonder te censureren. Ook als je het allemaal maar flauwekul vindt, dat geschrijf: dan schrijf je dat op. Je blije gedachten, je sombere gedachten, je gedachten die echt ergens over gaan, je invallen, je creatieve ideeën, boodschappenlijstjes die voorbij waaien… Een soort schrijfmeditatie dus.

Als je dit een tijdje doet, ga je herkennen wat de soort gedachten zijn die je (soms onbewust) blokkeren. Normaal gesproken zitten die gedachten zo dicht op je huid, dat je ermee samenvalt. Je hebt niet eens door dat je ze denkt, en daarom ervaar je ze als ‘ik’, in plaats van als gewoon storende, blokkerende, negatieve gedachten. Door ze een tijd lang op te schrijven, creëer je een ruimte tussen jezelf en de gedachten. En dat geeft je de mogelijkheid om een keuze te maken: ga ik mee met deze gedachte, of besluit ik dat ik de gedachte gewoon maar laat, en handel ik op de manier die ik waardevol acht, ook al is dat tegenovergesteld aan wat ik denk

Artist Date
Haar tweede hulpmiddel is wat zij noemt de Artist Date. Een Artist Date is een afspraakje met jezelf, van een uurtje of twee, korter mag ook. Hoe dan ook, het is echt een afspraak, en in dat afspraakje ga je iets leuks, iets inspirerends, iets fijns doen. Een film zien, naar de markt, in de tuin werken, in het bos wandelen, naar de dierentuin, een taart bakken, in een stoffenzaak kijken, muziek maken, bij een handelaar in oude bouwmaterialen rondrommelen. Alles wat ‘de creator’ in jou wakker maakt komt in aanmerking (en dat kan een creator in kunstzinnige zin maar ook een creator in de zin van levenskunst).

Hoe simpel het ook lijkt, het is niet altijd even eenvoudig om jezelf werkelijk te voorzien van inspiratie, avontuur en ‘voeding’. Smoezen in overvloed om dit ogenschijnlijk zo voor de hand liggende hulpmiddel te negeren: te druk, geen geld, belangrijker verantwoordelijkheden. Toch is het gegeven inspirerend: dat je een gewoonte maakt van het zorgen voor nieuwe inspiratie.

Waar de Morning Pages’nodig zijn om al het blokkerende negatieve naar buiten te krijgen, zijn de Artist Dates bedoeld om te ontspannen en om nieuwe ‘input’ te genereren. Vaak zijn we gewend om het serieuze, het harde werken om iets voor elkaar te krijgen wel belangrijk te vinden, maar het speelse, datgene waar je gewoon van geniet en waar je van opbloeit, minder belangrijk. Het zou best kunnen, dat dat een enorme vergissing is: dat een goed evenwicht van werk en spel, van doen en laten, van verwerking en inspiratie cruciaal is. En het is o zo verleidelijk voor de harde werkers onder ons om onszelf te saboteren, door de Artist Date of het equivalent daarvan te laten zitten.

Weekly Walk
Het derde hulpmiddel van Julia Cameron is de Weekly Walk. Zij introduceert dit overigens pas in haar boek Walking in this World, het vervolg op The Artist’s Way. Waar we normaal gesproken in ons leven doorhollen geeft een wekelijkse wandeling (volgens Cameron is 20 minuten genoeg) de mogelijkheid om emotioneel gezien tot rust te komen. Je hoeft niet over de dingen na te denken, de dingen kunnen zich ‘zetten’. Terwijl je de ene voet voor de andere zet komen je lijf, je gedachten en je gevoelens tot rust, en kunnen nieuwe inzichten en creatieve ideeën als vanzelf opborrelen. Wandelen is misschien wel de simpelste van de drie hulpmiddelen van Cameron, maar zeker niet de minst belangrijke of effectieve: wandelen kan in heftige tijden een geweldige manier zijn om geestelijk (en lichamelijk) in evenwicht te blijven.  

Cameron, Julia, The Artist’s Way. Uitgeverij Vrij Geestesleven, 2002 (dit is de Nederlandse versie, mijn voorkeur gaat uit naar de Engelstalige versie).